Op basisscholen door het hele land worden nog steeds “vislessen” aangeboden door vrijwilligers van Sportvisserij Nederland. Kinderen leren daar hoe je een haak uit de bek van een vis haalt en krijgen de hengel als instrument om de natuur te ontdekken. Goed bedoeld, zeggen de organisatoren. Maar wat leert een kind écht van een les die begint met pijn toebrengen aan een dier?
Vissen zijn voelende wezens – geen lesmateriaal
De Vissenbescherming maakt zich al jaren zorgen over deze vorm van natuuronderwijs. Niet omdat we tegen educatie zijn — integendeel — maar omdat vissen in deze lessen worden behandeld alsof ze dingen zijn. Alsof het vangen van een vis een neutrale handeling is, terwijl wetenschappelijk onderzoek aantoont dat vissen pijn, stress en angst kunnen ervaren.
Door sportvisserij te presenteren als iets leuks of onschuldigs, loop je het risico dat kinderen leren dat dierenleed erbij hoort — of erger nog: dat het er niet toe doet. En dat is precies wat we níet willen meegeven aan de generatie van morgen.
Een eenzijdig verhaal in de klas
Voorlichting over dieren en natuur zou altijd objectief en diervriendelijk moeten zijn. De visles zoals die nu vaak wordt aangeboden, is dat niet. Sportvisserij Nederland is een belangengroep voor sportvissers. Het is dus niet gek dat zij vissen vooral tonen als iets om mee te doen, in plaats van wezens om mee rekening te houden. Maar is dat de juiste partij om kinderen iets te leren over dierenwelzijn?
Wij vinden van niet. Scholen moeten kritisch kijken naar wie les komt geven, met welk doel, en vanuit welke belangen. Voorlichting over de natuur is waardevol — maar dan wél vanuit respect voor álle dieren, ook vissen.
“Beter goed vissen dan slecht” is geen oplossing
Een veelgehoord argument is: “Kinderen vissen toch al, dan kun je ze beter leren hoe het moet.” Dat klinkt praktisch, maar het blijft in de kern problematisch. Je leert kinderen immers niet minder schadelijk omgaan met dieren, je leert ze een praktijk die volledig draait om het toebrengen van pijn en stress — voor de lol.
De haak voorzichtig verwijderen? Dat klinkt diervriendelijker dan het is. In werkelijkheid raakt een vis vaak gewond aan zijn bek of kieuwen, ervaart intense stress en kan zelfs sterven ná terugzetting. Dit leed is niet te voorkomen door ‘netjes’ te handelen.
Vergelijk het met andere dieren: we zouden kinderen toch ook niet leren om “zachtjes” aan een poot van een hond te trekken, omdat ze dat anders toch wel doen? We verwachten respect en zorg voor dieren — en vissen verdienen diezelfde norm.
Natuurbeleving zonder leed: het kan wél
Het idee dat vissen vangen kinderen helpt om de natuur te leren waarderen, is begrijpelijk. Veel mensen hebben warme herinneringen aan slootjes vol leven. Maar die liefde voor de natuur hoeft niet gepaard te gaan met hengels en haken.
Er zijn talloze manieren waarop kinderen zich kunnen verwonderen over waterdieren zónder ze te vangen: met een loep, een schepnetje (met duidelijke richtlijnen), onderwatercamera’s of zelfs virtual reality.
Zelfs bij educatieve activiteiten zoals “schepnetvissen” moet het welzijn van kleine waterdieren serieus genomen worden. Ook visjes, kikkervisjes en insecten zijn kwetsbare dieren die makkelijk gewond raken of sterven. Daarom pleiten we voor streng toezicht en duidelijke gedragsregels bij dit soort activiteiten — en voor alternatieven die dieren volledig met rust laten.
Sportvisserij: meer schade dan we denken
Naast het individuele dierenleed brengt sportvisserij ook bredere natuurschade met zich mee. Er is steeds meer bewijs dat vissen die meerdere keren gevangen worden chronische stress ervaren, minder overleven of zich minder voortplanten. Bijvangst, verstoring van paaiplekken en verlies van lood in het milieu zijn andere gevolgen die vaak worden onderschat.
Sommige vissoorten, zoals de paling en de rivierdonderpad, staan al onder druk. Sportvisserij draagt bij aan die druk — en dat moeten we serieus nemen.
De weg vooruit: bewustwording en alternatieven
De Vissenbescherming pleit niet alleen tegen visles, maar vóór beter natuuronderwijs. Onderwijs dat kinderen leert kijken, respecteren en verwonderen zonder dieren pijn te doen. Onderwijs waarin vissen worden erkend als levende, voelende wezens — niet als objecten waar je iets mee mag ‘proberen’.
En ja, wij zijn in principe tegen sportvisserij. Het is een vorm van dierenleed die vermijdbaar is, en dus onaanvaardbaar. Maar we begrijpen dat verandering tijd kost. Daarom zetten we in op bewustwording, dialoog en betere alternatieven. Zodat kinderen opgroeien met echte liefde voor dieren — in plaats van vermaak ten koste van hen.
De Vissenbescherming werd onlangs over dit onderwerp geïnterviewd voor het Nederlands Dagblad.
Ben je het met ons eens en wil jij ook dat dat we deze dieren helpen. Kijk dan wat jij kunt doen om jouw steentje bij te dragen!