Inleiding
‘In juni 2010 wordt in de Waddenzee een verzwakte orka gevonden. De leeftijd van het dier wordt (achteraf) geschat op drie tot vier jaar. Het bevoegde ministerie, het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I, red.) geeft een speciale toestemming die het mogelijk maakt dat de zieke en vermagerde orka voor revalidatie wordt gevangen genomen in het Dolfinarium Harderwijk. Het dier wordt onderzocht en zou spoedig aansterken en veel in gewicht toenemen. In de ontheffing van het EL&I staat nadrukkelijk dat de gevangenschap slechts is toegelaten mits het dier weer wordt uitgezet in het wild nadat het gezond is verklaard. Helaas beslist het Dolfinarium al na vijf weken om publiek bij Morgan toe te laten in plaats van de orka vrij te laten in zee.’
We spreken met Hester Bartels van de Orka Coalitie, een groep van zeven Nederlandse en Belgische dierenrechten- en milieuorganisaties die hun krachten hebben gebundeld met als specifiek doel orka Morgan een eerlijke kans te doen krijgen om terug te keren naar haar soortgenoten in het wild. Deze organisaties zijn Een DIER Een VRIEND (EDEV), Bite Back, PINK!, The Black Fish, Sea First Foundation, Stichting Vier Voeters en DolphinMotion. De Stichting Vissenbescherming steunt de Orka Coalitie waar mogelijk.
Wat heeft de Orka Coalitie al concreet gerealiseerd voor orka Morgan?
Bartels: ‘We steunen het releaseplan dat is opgesteld door de Free Morgan Group, een bonte verzameling van meer dan veertig wetenschappers en deskundigen wereldwijd. Dit plan beschrijft in stappen hoe de terugkeer van Morgan naar zee kan worden begeleid. Wij voeren acties via alle soorten publieke media, om de aandacht te trekken voor dit stappenplan.
Via het ministerie EL&I trachten we ook Morgan’s ID in handen te krijgen. Hiermee zou haar familie kunnen worden opgezocht.’
Hoe komt het dat Morgan nog steeds in het dolfinarium verblijft?
Bartels: ‘Het Dolfinarium Harderwijk heeft een eigen rapport opgesteld dat verklaart dat Morgan niet meer naar zee terug kan, omdat zij zonder haar familie geen kans heeft om te overleven. Dit rapport werd opgesteld door twee bevriende ornithologen en experts die nauwe banden hebben in de dolfinariumindustrie. Geen wonder dus dat het besluit “niet uitzetten” luidde. En jammer genoeg erkent Henk Bleker, staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, dit rapport en laat hij zo de toekomst van Morgan bepalen door een partij die er grote financiële belangen bij heeft haar in gevangenschap te houden.
Het Dolfinarium weigert bovendien tot op heden om identiteitsgegevens van Morgan vrij te geven. Hierdoor is het onmogelijk om Morgan’s familie op te sporen.
Tot overmaat van ramp verklaart Dolfinarium Harderwijk ook nog dat Morgan ondertussen te veel aan mensen is gewend geraakt om nog uitgezet te kunnen worden.’
Kan Morgan dan niet beter in de entertainmentindustrie blijven?
Bartels: ‘Neen, integendeel! Het wennen aan mensen kan volgens experts door middel van een zogenoemde onttraining ongedaan gemaakt worden. De intelligentie en het vermogen tot overleven van dit dier wordt vaak onderschat.’
Wie is in deze zaak eigenlijk verantwoordelijk?
Bartels: ‘Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie is hierin bevoegd om deze prachtdieren te beschermen tegen commerciële zeezoogdierencircussen en dolfinaria. De orka is een beschermde diersoort en moet volgens de wet in geval van opvang voor revalidatie weer teruggezet worden in de natuur. Het ministerie EL&I is blijkbaar gewend vergunningen te geven en weinig of geen vragen te stellen. Zo heeft ook Dolfinarium Harderwijk de vergunning gekregen Morgan gevangen te houden, maar was ze hiermee ook verplicht haar na rehabilitatie terug uit te zetten in zee.’
Welk leven staat Morgan te wachten als ze niet wordt uitgezet in zee?
Bartels: ‘Zoals gebruikelijk in de entertainmentindustrie zal Morgan voor de rest van haar leven kunstjes moeten doen in ruil voor een dood visje, zal ze als tiener kunstmatig geïnsemineerd worden opdat ze snel en veel jongen ter wereld brengt en zal ze haar sonar nauwelijks of niet kunnen gebruiken, omdat dit weerkaatst tegen de betonnen wanden van het bassin.’
‘In de natuur blijft een vrouwtjesorka levenslang in de groep van haar moeder en zussen. Morgan zal het echter moeten doen met orka’s die al in het park zitten, die haar mogelijk pesten of onderdrukken. Dit gebeurt vaker in onnatuurlijke situaties als deze en is traumatisch voor een dier dat wetenschappelijk gezien naast de mens kan staan wat betreft intelligentie. Dit blijkt ook uit de gemiddelde leeftijd van orka’s in gevangenschap, slechts negen jaar. Een vrouwtjesorka in het wild wordt echter gemakkelijk zestig (tot zelfs honderd, red.) jaar oud!’
Wat kunnen onze lezers doen voor Morgan en andere dolfijnachtigen in gevangenschap?
Bartels: ‘Samen kunnen we ervoor zorgen dat orka Morgan vrij komt. Via de website www.orkacoalitie.nl kan je een stukje vrijheid doneren voor Morgan. De juridische stappen die de Orka Coalitie neemt kunnen ervoor zorgen dat Morgan een nieuwe kans krijgt, maar kosten namelijk ook erg veel geld. Zo tracht de Orka Coalitie middels gerechtelijke stappen het transport van Morgan naar het atttractiepark Loro Parque (Tenerife) te voorkomen. Dit is erg belangrijk; mocht Morgan naar een ander park verhuizen is een hereniging met haar familie voorgoed uitgesloten.’
‘Morgan zal een precedent scheppen, wereldwijd. De Orka Coalitie wilt haar helpen om ervoor te zorgen dat het het juiste is.’
Tot slot: Waarom de aversie tegen Dolfinarium Harderwijk?
Bartels: ‘De Orka Coalitie is heus niet van plan om Morgan plompverloren in zee los te laten, zoals het Dolfinarium iedereen graag wilt doen geloven. Het is een kwestie van uitleggen aan het publiek hoe het werkelijk zit: als het Dolfinarium het heeft over “een kleutertje dat wij het bos in willen sturen om zijn moeder te gaan zoeken”, dan zeggen wij dat een beschermd dier werd gevangen genomen en de vrijheid verdient, overigens zoals wettelijk bepaald.’
‘Niemand kan voorspellen dat Morgan aansluiting bij andere orka’s zal vinden of in het beste geval haar familie zal vinden, maar het is de gok waard.’
Dit artikel is gepubliceerd in 2011 in het magazine VISinZICHT. Bekijk hier het volledige magazine.