Als we het over welzijn van mossels en oesters hebben ende problemen daaromtrent, is het van belang te weten in hoeverre het welzijn van mossels en oesters wordt aangetast door de manier waarop mensen die deze dieren houden, de dieren behandelen. Daarbij is het belangrijk om te weten wat mossels en oesters überhaupt kunnen ervaren van hoe ze door mensen behandeld worden. Van zoogdieren is hier veel over bekend, zij kunnen lijden onder slechte behandeling door mensen die hen houden. Maar meer en meer wordt duidelijk dat ook veel vissen kunnen lijden onder slechte behandeling, zoals voor de vissen geldt die gehouden worden in de viskweek. Dat het hier gewervelde diersoorten betreft, maakt het aanvaarden van deze aanname van het kunnen lijden een stuk makkelijker.
Welzijn van mossels en oesters
Maar hoe zit dat bij ongewervelde dieren en speciaal het welzijn van mossels en oesters? Gezien hun fysiologie en hun beperkte zenuwstelsel is het minder waarschijnlijk dat bij oesters en mossels sprake zal zijn van lijden als gevolg van slechte behandeling door kwekers. Maar kunnen deze dieren wel last hebben van een dergelijke slechte behandeling? Kunnen ze iets onaangenaam vinden?
Consumenten van mossels en oesters lijken zich daar nog heel weinig zorgen over te maken. Bij dat beeld past onderstaand citaat. In The decline of mussel aquaculture in the European Union (in Review in Aquaculture 2021/13) staat op pagina 98 in een SWOT-analyse als een van de sterktes van de mosselkweek: ‘mussel aquaculture within the EU farms insentient invertebrates which do not merit animal welfare concern.’
Maar er zijn gelukkig ook ontwikkelingen in de richting van meer aandacht voor het welzijn van mossels en oesters, zoals ons onderzoeksproject en de nieuwe shellfish welfare focusgroep. In zijn nieuwe boek Noordkrompen, Zee-engelen en Koffieboontjes. Een schelpenboek (2022) schrijft de bekende natuurjournalist Koos Dijksterhuis op pagina 24: ‘Of schelpdieren pijn voelen weer ik niet, maar ze hebben een zenuwstelsel, en leuk vinden ze het niet om gepakt en opgegeten te worden, anders zouden ze zich niet opsluiten in hun schelp. In kokend water gegooid worden stellen ze vast ook niet op prijs, maar ze gaan dan wel heel snel dood.’
Buiten onze eigen teksten, is dit de eerste keer dat we iets lezen over het welzijn van mossels en oesters, over of zij iets mogelijk onaangenaam vinden en niet willen.
Een allereerste versie van een onderzoeksvoorstel naar mossels en oesters
Een heel eenvoudig voorbeeld van een onaangename en levensbedreigende ervaring voor een oester of een mossel is als zijn/haar schelp wordt opengesneden. Wat gebeurt er dan in het diertje, voordat die sterft? Zijn er aanwijzingen dat hij/zij haar/zijn laatste krachten verzamelt om zich te verdedigen of dat gedaan heeft? En kan die reactie vergeleken worden met een op een minder ingrijpende bedreiging?
En hoe kunnen dergelijke reacties gemeten worden? WMR-medewerker Edwin Foekema heeft, voor ander onderzoek meetmethodes voor mossels ontwikkeld, die wellicht ook voor ons bovenstaand onderzoek bruikbaar zijn. En misschien kunnen met dergelijke methodes niet alleen de effecten van negatieve ervaringen maar ook van positieve ervaringen voor tweekleppigen gemeten worden. Dit wordt nog vervolgd. Er is een kans dat zo gemeten kan worden wat voor deze diertjes een zodanig positieve ervaring is, dat het goed zou zijn om hen dat vaker te bieden (bijvoorbeeld een bepaalde muzieksoort). En zoiets zou ook kunnen gelden voor negatieve ervaringen die hen bespaard zouden moeten blijven. Met een dergelijk onderzoek kunnen we hopelijk een begin maken met het beter begrijpen van wat een mossel of een oester graag wil en zodoende met het welzijn van mossels en oesters. Om dat te begrijpen kunnen we niet anders dan menselijke taal gebruiken en het is een grote uitdaging om te zien of daarin deze mossel- en oesterwensen uitgedrukt kunnen worden.
Wil je op de hoogte blijven van ons onderzoek naar het welzijn van mossels en oesters? Of wil je in algemene zin meer weten over vissenwelzijn en alles dat hiermee samenhangt? Schrijf je dan hier in voor onze nieuwsbrief!